Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi
1870
19 Temmuz 1870- 10 Mayıs 1871 tarihleri arasında Fransız İkinci İmparatorluğu ile Prusya Krallığı arasında Fransa-Prusya Savaşı yaşanmıştır. Prusya, üyesi olduğu Kuzey Alman Konfederasyonu ve Güney Alman devletleri olan Baden, Württemberg ve Bavyera tarafından desteklenmiş, zaferin ardından Alman devletleri Prusya Kralı I. Wilhelm himayesinde birleştiklerini ilan ederek II. Reich olarak anılacak Alman İmparatorluğu’nu kurmuşlardır. Savaşın ardından 10 Mayıs 1871’de imzalanan Frankfurt Antlaşması’yla Almanya, Alsace-Lorraine’in büyük bölümünü ilhak ederken, Fransa’nın 5 yıl içinde Almanya’ya 5 milyar frank savaş tazminatını ödemesi kararlaştırılmıştı. Fransa-Prusya Savaşı iki ülke arasında on yıllar boyu sürecek nefretin sürmesine yol açmıştı.
1872
Otto von Bismarck’ın öncülüğünde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu ve Rusya arasında birkaç defa tekrarlanan ‘Üç İmparator Birliği‘ (Dreikaiserbund) adlı antlaşmalar serisinin ilki Berlin’deki toplantıda sözlü olarak karara bağlanmıştır. Böylece Almanya hem Fransa’dan gelebilecek tehditlere karşı kendi safına yeni müttefikler katmak hem de doğu ve güney sınırlarında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Rusya arasında süre gelen Balkanlar konusundaki sürtüşmeyi önlemek istiyordu. Yazılı ilk antlaşma ise 22 Ekim 1873’te Viyana’daki Schönbrunn Sarayı’nda İmparator I. Wilhelm (Alman İmparatorluğu), İmparator I. Franz Joseph (Avusturya-Macaristan İmparatorluğu) ve Çar II. Aleksandr arasında imzalanmıştır ancak 1875’te Rusya antlaşmadan çekilmiştir. İkinci antlaşma 1881’de yapılırken, 1884’de yenilenmiş ancak Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna Hersek’i işgal etme isteği üzerine birlik zayıflamış, 1908’de Bosna Hersek’in ilhakıyla sonlanmıştır.
1879
Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İkili İttifak‘ı (Doppelte Allianz) oluşturdu. 7 Ekim 1879’da imzalanan antlaşmaya göre imzacı iki ülkeden birisinin Rus İmparatorluğu tarafından saldırıya uğraması durumunda diğer ülkenin ona yardım edecekti. Aynı dili konuşan iki ülke o zamana dek birbirlerinden bağımsız hareket etmişlerse de ortak düşman Rusya’nın 1877-78 Osmanlı Rus harbinden zaferle çıkarak Balkanlarda güçlenmesi ittifak kurmalarına sebep olmuştur. 1878’de Berlin Kongresi’nde Rusya’nın savaş sonunda Osmanlı’dan tazminat olarak aldığı Bosna’nın Avusturya-Macaristan tarafından işgal edilmesiyle Almanya ve Avusturya-Macaristan ile Rusya arasındaki ipler kopmuştu. İtalya Krallığı da Fransa karşısında Tunus’taki sömürge yarışını kaybedince, Alman İmparatorluğu ile yakınlaşınca 1882 yılında Üçlü İttifak kurulmuşsa da 1. Dünya Savaşı sırasında taraf değiştirerek Üçlü İtilaf‘a geçmiştir.
1904
Alman tehdidi karşısında yakınlaşan İngiltere ve Fransa 8 Nisan 1904’de, sömürge bölgeleri üzerinde uzun süredir devam eden tartışmaları çözen ve askeri konularda gelecekte iş birliği yapmayı vaat eden bir anlaşma olan Birleşik Krallık-Fransa Dostluk Antlaşması’nı (Antente Cordiale) imzaladı. 1884 Berlin Konferansı sonrasında Batı Avrupa ülkelerinin Afrika kıtasının tamamını sömürgeleştirmek için yarışa girdikleri Afrika’ya hücum döneminde 1898’de Fransa ve İngiltere’yi bugünkü adı Kodok olan Faşoda adlı şehirde karşı karşıya gelmişti. İki ülkenin askerlerini karşı karşıya getiren Faşoda Buhranı, 3 Kasım 1898’de Fransa’nın geri adım atmasıyla barışçıl şekilde çözüldükten sonra dönemin konjonktürü Alman tehdidi karşısında yakınlaştırmalarını gerektirmişti.
1908
6 Ekim 1908’de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolü altında olup, 1878 Berlin Antlaşması ile imtiyazlı bir vilayet haline gelen Bosna Hersek’i ilhak ettiğini duyurmuştur. Bosna-Hersek’in işgali 29 Temmuz 1878 de başladı ve 20 Ekim’de son bulmuş olup, Avusturya-Macar birlikleri gerek Müslümanlar gerekse Ortodokslarca tarafından hoş karşılanmamış, Čitluk, Stolaç, Livno ve Klobuk yakınlarında yaşanan savaşlarda Avusturya-Macar kayıpları 5 bini aşmıştır. Habsburg yönetimi, yükselen Slav milliyetçiliğini bastırmak, istikrarlı bir yönetim kurmak amacıyla 1910’da Bosna Parlamentosu’nun kurulmasının yanı sıra Müslüman (Boşnak), Sırp ve Hırvatların kendi siyasi partilerince temsil edilmesine izin vermiştir.
1914
28 Haziran Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand Saraybosna’da Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından öldürüldü. 1. Dünya Savaşını Başlatan Suikast adlı makalemde bu suikast detaylı olarak anlatılmaktadır.
23 Temmuz Avusturya-Macaristan, Sırbistan’a yönelik suikast soruşturmasıyla ilgili bir ültimatom yayınladı. Avusturyalı yetkililer, Sırbistan’ın taleplerini reddedeceğine güveniyorlardı ki bu da Viyana’ya yeni komşusuna karşı hızlı ve muzaffer bir savaş yürütme fırsatı verecekti. Avusturyalı yetkililer, haklı olarak suikastı Sırp hükümetinin düzenlediğinden ya da gerçekte olduğu gibi kimin yaptığını bildiğinden şüpheleniyorlardı. Bununla birlikte asıl neden Balkanlar’daki iktidar mücadelesiydi. Hem Avusturya hem de Sırbistan, çökmekte olan Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlardaki mirasına talipti. Franz Ferdinand’ın ölümüyle Avusturya, Sırpları ezme bahanesini elde etmişti ancak Viyana’nın önünde Sırbistan’ın koruyucusu Rus Çarlığı engeli vardı. Moskova’yı kenarda kalmaya zorlamak isteyen Avusturya, müttefiki Almanya’ya döndü. 5 Temmuz’da, Franz Ferdinand’ın suikastından bir hafta sonra, Kaiser II. Wilhelm, Avusturya’ya istediğini verdi: Rusya, Sırbistan’ın yardımına gelirse Almanya, Avusturya’nın yanında olacaktı. Avusturya-Macaristan imparatorluğunun çoğu zaman gözden kaçan yarısı olan Macaristan başbakanı Kont Tisza’yı ültimatomu kabul etmeye ikna etmek bile Avusturyalı yetkililerin bir haftasını almıştı.
20-23 Temmuz tarihleri arasında Fransa Cumhurbaşkanı Raymond Poincaré St. Petersburg’da Çar II. Nicholas ile görüşeceğinden ve Rusya’nın tepkisine Fransa’nın katılması arzu edilmediğinden, Viyana görüşmelerin bitmesini beklemeye karar verdi. 23 Temmuz akşamı saat 18: 00’de, Avusturya’nın Sırbistan Büyükelçisi Baron Giesl ültimatomu Sırp maliye bakanı Lazar Paču’ya iletti. Belgrad’a yanıt vermesi için tam olarak kırk sekiz saat süre tanınmıştı. Ültimatom, Avrupa başkentlerinde heyecan yarattı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Sazonov, hiçbir devletin “intihar etmeden” bu tür talepleri kabul edemeyeceğini açıkladı. İngiliz dışişleri bakanı Sir Edward Gray, “daha önce hiçbir devletin başka bir bağımsız devlete bu kadar korkunç bir bir belgeye hitap ettiğini görmediğini” açıkladı. O zamanlar İngiltere’nin ilk Amirallik lordu olan Winston Churchill, onu “o güne dek hazırlanmış en küstah belge” olarak nitelendirdi. Ültimatom küstah olsun ya da olmasın, Viyana istediği yanıtı aldı. Sırbistan on talebin tamamını yerine getirmeyi reddetti.
28 Temmuz Avusturya-Macaristan Sırbistan’a savaş ilan etti.
1 Ağustos Almanya Rusya’ya savaş ilan etti
3 Ağustos Almanya, Fransa’ya savaş ilan etti; Alman birlikleri Belçika’ya girdi
4 Ağustos Büyük Britanya, Almanya’ya savaş ilan etti; Almanya Belçika’ya savaş ilan etti; Amerika Birleşik Devletleri tarafsızlığını ilan etti.
6 Ağustos Avusturya-Macaristan Rusya’ya savaş ilan etti; Sırbistan Almanya’ya savaş ilan etti
10 Ağustos Fransa Avusturya-Macaristan’a savaş ilan etti. Rus güçleri doğu Prusya’daki çatışmalarda Almanları mağlup etti
14 Ağustos Fransız ve Alman birlikleri, Alsas-Lorraine bölgesinde çatışıyor
16 Ağustos Belçika Liège’deki kalesini teslim etti. Schlieffen Planına göre Fransa’nın istilası Benelüks ülkeleri üzerinden ani saldırı ile Fransa Cephesi bastırarak yok etmekti. Belçika Almanlarınki kadar güçlü bir orduya sahip değildi. 4 Ağustos’ta başlayan taarruz 16 Ağustos’ta sona ermiştir ve Belçika Ordusu dağınık bir şekilde geri çekilmiştir. Almanlara Brüksel’in yolu açılmıştır.
23 Ağustos Mons Savaşı, Birinci Dünya Savaşı’ndaki İngiliz Seferi Kuvvetlerinin ilk büyük eylemiydi. Müttefiklerin Almanya ile Fransız sınırlarında çatıştığı Sınırlar Savaşı’nın bir yan eylemiydi. Mons’ta İngiliz Ordusu, ilerleyen Alman 1. Ordusuna karşı Mons-Condé Kanalı’nın çizgisini tutmaya çalıştı.
25-31 Ağustos Rusya, Tannenberg Savaşı’nda Almanya’ya yenildi. Tannenberg Muharebesi, Almanya’nın I. Dünya Savaşı’ndaki en kesin zaferidir. 23–30 Ağustos 1914 tarihindeki muharebe Rus istilasını daha başında durdurmuştur ve Alman ordusunun doğu cephesindeki askerlerini muzaffer bir şekilde batı cephesine kaydırabilmesine imkân sağladı.
26 Ağustos Fransız ve İngiliz birlikleri, Togo’daki Alman kolonisini ele geçirdi. Togo’nun küçük kasabası Kamina’da bir Alman teknoloji üssü vardı ve tehdit altındaydı. Almanlar yerel iş gücünü kullanarak gelişmiş bir kablosuz istasyon inşa etti. Bu istasyonla çok geniş bir alanda iletişim kurmak mümkün hale geldi. Bu Almanlar için büyük bir avantajdı. Birinci Dünya Savaşı patlak verdiğinde istasyon tamamlanmıştı ancak operasyonel değildi. Kasaba ve istasyon müttefik kuvvetleri tarafından kuşatıldı. Almanların bu bölgede ordusu olmadığı birkaç asker tarafından yönetilen yerel polis kuvvetleriyle bu istasyon savunulduysa da 5 saat içinde İtilaf Devletleri’nin eline geçti. Böylece Togo’daki Alman kolonosi sona ermiş oldu. Bu İtilaf Devletleri’nin 1. Dünya Savaşı’ndaki ilk başarısı oldu.
28 Ağustos Heligoland Bight Muharebesi, 28 Ağustos 1914’te Birleşik Krallık ve Almanya gemileri arasında yapılan Birinci Dünya Savaşı’nın ilk deniz savaşıydı. Savaş, sayıca üstün İngilizlerin kuzeybatı Alman kıyılarında Alman devriyelerine saldırdığı güneydoğu Kuzey Denizi’nde gerçekleşmiştir. 3 Alman hafif kruvazörü ve torpido botu batarken, İngilizlerin bir hafif kruvazörü ve üç muhribi zarar görmüştür.
4 -13 Eylül Birinci Masurian Gölleri Muharebesi, I. Dünya Savaşı’nın 2. ayında Doğu Cephesinde bir Alman saldırısıydı. Rus Birinci Ordusu’nu tüm cephesi boyunca geri itti ve sonunda onu Almanya’dan çıkardı. Daha fazla ilerleme, Rus Onuncu Ordusu’nun Almanların sağ kanadına gelişiyle engellendi.
5 Eylül Bir Alman denizaltısı, ilk vuruşunda İngiliz kruvazörü Pathfinder’ı batırdı.
6-10 Eylül I. Marne Muharebesi, I. Dünya Savaşı’nın 6-12 Eylül 1914 tarihleri arasında meydana gelen bir muharebesiydi. Komutan Helmuth von Moltke’nin komutası altında Alman Ordusu’nun, Fransız-İngiliz Ordusu’na yenilgisiyle sonuçlandı. Almanların Fransa’da ilerlemesi durduruldu. Müttefik ve Alman kuvvetleri, savaşın geri kalanı için savaşacakları siperleri kazdı.
29 Ekim Osmanlı İmparatorluğu, İttifak Devletleri’ne (Almanya ve Avusturya-Macaristan) katıldı
29 Ekim- 22 Kasım Birinci Ypres Muharebesi Belçika’nın Batı Flanders kentinde, Ypres civarında Batı Cephesinde gerçekleşti. Savaş, Alman, Fransız, Belçika orduları ve İngiliz Seferi Kuvvetlerinin (BEF) 10 Ekim’den Kasım ortasına kadar Fransa’daki Arras’tan Belçika kıyısındaki Nieuport’a kadar savaştığı Birinci Flanders Savaşı’nın bir parçasıydı.
1 Kasım Coronel Deniz Muharebesi, Alman İmparatorluk Donanması ile İngiliz Kraliyet Donanması arasında Kasım 1914’te yaşanan ve kesin Alman zaferiyle sonuçlanan bir deniz muharebesidir. Maximillian von Spee, bu muharebede kolay bir zafer kazandı. Coronel Deniz Muharebesi, Falkland Adaları Muharebesi’ne yol açmıştır.
3 Kasım Büyük Britanya, Kuzey Denizi’ni bir savaş bölgesi ilan etti ve Alman gemiciliğini yok etmek için suya mayınlar yerleştirdi.
6 Kasım Fransa ve İngiltere Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etti
7 Kasım Almanlar, Çin’in Tsingtao limanını teslim etti. Çin’in liman şehri Quingdao (o zamanki adıyla Tsingtao), 1897 yılında Alman kontrolündeydi. Birinci Dünya Savaşı Asya’ya sıçradığında Almanlar balıkçı köyü görünümündeki bu şehri kısa bir sürede Alman altyapısıyla modern bir şehre dönüştürmüştü. Şehir iki ay boyunca itilaf devletlerinin kuşatması altında bombalandı. Savaşın tüm yeni silahları kullanıldı. Sonunda Almanlar teslim oldu. Kalede 450 kişi hayatını kaybederken bunların 40’ı Çinli işçilerdi. Japonlar bölgeyi ele geçirdi. Ancak siyasette fırtınalar koptu. Bölge Çin’e iade edildi. Ancak Japonlar Versailles’da yapılan barış görüşmelerinde Quingdao’yu bırakmayı reddetti. Çin’de bu yüzden barış antlaşmasını imzalamayı reddetti.
20 Aralık-10 Mart 1915 İlk Champagne Savaşı 20 Aralık 1914 – 17 Mart 1915 tarihleri arasında Fransa’nın Şampanya bölgesindeki I. Dünya Savaşı’nda yapıldı ve Flanders’daki Ypres’in Birinci Ypres Savaşı’ndan sonra Müttefikler tarafından Alman İmparatorluğu’na karşı ikinci saldırı oldu.
1915
7 – 22 Şubat Masuria Gölleri’nin Kış Savaşı olarak da bilinen İkinci Masuria Gölleri Savaşı, 1915 kışında Doğu Cephesi’ndeki Merkezi Güçlerin saldırısının kuzey kısmıydı. Saldırı, Vistula Nehri’nin ötesine ilerlemek ve belki de Rusya’yı savaştan çıkarmak için tasarlanmıştı.
24 Ocak Dogger Bank Deniz Muharebesi 24 Ocak 1915 tarihinde Kuzey Denizi’nin Dogger Bank adlı yerinde Büyük Britanya Filosu ile Alman İmparatorluk Donanması arasında yaşanan deniz savaşıdır. Almanların telsiz konuşmalarını deşifre eden Britanyalılar düşmanın Dogger Bank’e yaklaşmakta olduğunu öğrenmişti. Alman birliklerini tahmin edilen zaman ve yerde yakalamayı başaran Britanya filosu başlattığı uzun menzilli ateşin ardından üstün duruma geçmiştir. 1 Alman kruvazörü batmış, 1 kruvazör ağır hasar alırken, 1 İngiliz kruvazörü ve 1 muhribi ağır hasar almıştır. Kaiser, Alman filosunun hareket özgürlüğünü kısıtladı ve donanmaya kendinden üstün güçlerle herhangi bir temastan kaçınması talimatı verildi.
4 Şubat Almanya, ada ülkesine nakliyeyi durdurma umuduyla Britanya Adaları çevresini “savaş bölgesi” ilan etti
9 Şubat İngilizler ve Fransızlar Türkiye’de Gelibolu’ya saldırı başlattı. Çanakkale Savaşı veya Çanakkale Muharebeleri, 1915–1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası’nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir. İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya ile güvenli bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başkent İstanbul’u zapt etmek suretiyle Almanya’nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletleri’ni zayıflatma amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı’nı seçmişlerdir. Ancak saldırıları başarısız olmuş ve geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Kara ve deniz savaşı sonucunda iki taraf da çok ağır kayıplar vermiştir.
11 Mart Büyük Britanya, Almanları ihtiyaç duyulan yiyecek ve erzaktan mahrum bırakmak umuduyla Alman limanlarına abluka uyguladığını ilan etti
22 Nisan İkinci Ypres Muharebesi, Batı Belçika’daki stratejik Flaman kasabası Ypres’in kontrolü için 22 Nisan – 25 Mayıs 1915 tarihleri arasında gerçekleşti. Bu muharebede Almanların ilk kez zehirli gazı silah olarak kullandı. Gaz saldırısı Müttefik hattında geniş bir delik açmasına rağmen, Almanlar bu avantajı kullanamadı.
24 Nisan Anadolu’da Ermeni tehciri
26 Nisan İtalya ile Fransa, İngiltere ve Rusya arasında İtalya’yı I.Dünya Savaşı’na sokmak için gizlice Londra Antlaşması imzalandı. İtalya’ya bir ay içinde savaşa girme sözü karşılığında Trieste, Güney Tirol, Kuzey Dalmaçya bölgeleri vaat edildi.
2 Mayıs Almanlar, Rusya’yı Polonya’dan çıkaran bir saldırı başlattı
7 Mayıs Bir Alman denizaltısı, İngiliz yolcu gemisi Lusitania’yı batırdı ve 128’i Amerikan vatandaşı toplam 1.198 kişiyi öldürdü. ABD Başkanı Woodrow Wilson, Amerikan tarafsızlığını ilan etmeye devam etti.
23 Mayıs İtalya, Müttefiklerle (Fransa, İngiltere, Rusya, Belçika ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri) imzaladığı gizli bir antlaşmaya uygun olarak Avusturya-Macaristan’a savaş ilan etti
6 Haziran Alman deniz komutanları, Alman denizaltılarına yolcu gemilerinin batmasını durdurmalarını emretti
9 Haziran ABD başkanı Wilson, Almanya’nın denizaltı savaşını kullanmasına protesto etti.
23 Haziran İtalya, Isonzo adlı bu küçük kasaba yakınlarında yapılacak on iki savaşın ilkinde savaşmaya başladı.
9 Temmuz Alman kuvvetleri, Alman Güneybatı Afrika kolonisini teslim etti
1 Eylül Almanya, ABD’nin Müttefiklerin yanında yer almasını engellemek umuduyla sınırsız denizaltı savaşına son verdi.
6 Eylül Bulgaristan İttifak Devletleri’ne katıldı, Sırbistan’a saldırdı.
25 Eylül – 8 Ekim 1915 Loos Muharebesi, Batı Cephesinde Fransa’da gerçekleşmiş olup, İngilizlerin ilk kez zehirli gaz kullandığı büyük çağlı saldırıda Fransızlar ve İngilizler, Artois ve Champagne’deki Alman savunmasını kırmayı denediler. Daha fazla cephaneye ve daha iyi donanıma rağmen, Fransız-İngiliz saldırıları, küçük toprak kayıpları dışında büyük ölçüde Almanlar tarafından kontrol altına alındı. İngiliz gaz saldırısı, savunucuları etkisiz hale getiremedi ve topçu bombardımanı, dikenli tel veya makineli tüfek yuvalarını yok etmek için çok kısaydı. Almanların taktiksel savunma yeterliliği, İngiliz saldırı planlaması ve doktrininden önemli ölçüde üstündü ve İngiliz yenilgisiyle sonuçlandı.
6 Ekim Sırbistan, Merkezi Güçler tarafından işgal edildi
15 Ekim Büyük Britanya Bulgaristan’a savaş ilan etti
23 Ekim Müttefik birlikleri, Türk güçleri tarafından mağlup edildikten sonra Gelibolu’dan tahliye edildi
3 Aralık Joseph “Papa” Joffre, Fransız kuvvetlerinin başkomutanı seçildi
8 Aralık Falkland Adaları Deniz Savaşı
17 Aralık Douglas Haig, John Haig’in yerine İngiliz kuvvetleri komutanlığına atandı.
1916
11 Ocak Rusya, Kafkasya bölgesindeki Türk kuvvetlerine saldırmaya başladı
21 Şubat-18 Aralık Verdun Muharebesi, Fransızların I. Dünya Savaşı’nda, büyük bir Alman saldırısını püskürttükleri çarpışma. Tarihte en uzun sürekli devam etmiş muharebedir. Alman komutan Erich von Falkenhayn yıpratma stratejisi izlenmesini savunarak Fransızları ellerindeki her askeri savaş alanına sürmek zorunda bırakacak bir saldırı noktasının seçilmesini istedi. Bu nokta, Verdun Kalesi ve çevresinde yer alan Meuse Tepeleri’ndeki istihkamlar için çok sayıda topçu saldırı birliği yığdılar. Fransızlar ise saldırıyı başka bir noktadan bekliyorlardı. Bu yüzden Verdun savaşın en ağır bombardımanlarından birine oldukça hazırlıksız yakalandı. Almanlar dört gün boyunca önemli bir direnmeyle karşılaşmadan ilerleyerek Douaumont Kalesi’ni ele geçirdiler. Fransız destek birlikleriyle birlikte tam zamanında çarpışma noktasına ulaşan General Philippe Pétain komutayı ele alarak karşı saldırı emri verdi. Dört gün süren şiddetli çarpışmaların sonunda Alman saldırısı durduruldu. Geçici bir aradan sonra mart ve nisanda Meuse (Maas) Irmağının doğu ve batısındaki tepelerle sırtlarda yoğun çarpışmalar sürdü. Çarpışmaların üçüncü evresi mayıs sonunda Almanların Meuse Tepeleri’ne yeniden saldırmasıyla başladı. Ama temmuza gelindiğinde Almanlar Verdun’u ele geçirmek ve Fransa’nın direnme gücünü kırma planlarını gerçekleştiremeyeceklerini anladılar. Her iki tarafın da yüz binlerce kayıp verdiği Verdun Savaşı’nın ardından Fransızlar saldırıya geçerek yıl sonuna değin daha önce yitirdikleri kalelerle toprakları geri aldılar.
28 Şubat Kamerun’daki Alman kuvvetleri teslim oldu
31 Mayıs – 1 Haziran Jutland Muharebesi, İngiliz Kraliyet Donanması ve Alman İmparatorluğu Donanması arasında yaşanan deniz savaşıdır. I. Dünya Savaşı’ndaki en büyük zırhlı çarpışmasının yaşandığı savaş, Danimarka’nın Jutland Yarımadası’nın Kuzey Denizi kıyısı açıklarında 31 Mayıs’tan 1 Haziran 1916’ya kadar kapsamlı manevralar ve üç ana çatışmada cereyan etmiştir. 14 İngiliz ve 11 Alman gemisinin battığı, toplam 9.823 kişinin öldüğü deniz savaşında İngilizler daha fazla gemi ve iki kat daha fazla denizci kaybetmekle birlikte Alman filosunu kontrol altına almayı başardıklarından her iki taraf da zafer ilan etmiştir.
24 Nisan İrlanda’nın bağımsızlığı için başlatılan Paskalya İsyanı İngiliz birlikleri tarafından ezildi.
4 Haziran-30 Eylül Brusilov taarruzu. Doğu Cephesindeki Merkez Güçlerin ordularına karşı büyük bir Rus saldırısını içeren ve “Haziran İlerlemesi” olarak da bilinen Brusilov Taarruzu bugünkü batı Ukrayna’nın bir bölgesinde, Lviv, Kovel ve Lutsk kasabalarının genel çevresinde gerçekleşmiş olup adını Rus İmparatorluk Ordusu Güneybatı Cephesi Komutanı General Aleksei Brusilov’dan almaktaydı. Ru sordusu 500,000–1,000,000, Avusturya-Macaristan, Alman ve Osmanlı orduları ise 760,000–1,337,000 arasında kayıp vermiş olup, kimi tarihçiler Üçlü İtilaf’ın en büyük zaferi olarak nitelendirmektedir. Bununla birlikte ağır kayıplar, Rus İmparatorluk Ordusu’nun saldırı gücünü yok etmiş ve Rusya’nın ertesi yıl çöküşüne katkıda bulunmuştur.
1 Haziran-13 Kasım Somme Muharebesi ya da Somme Meydan Muharebesi, 1916 yılındaki Fransa’da gerçekleşen 1 milyondan fazla zayiat ile I. Dünya Savaşı’nın en büyük çarpışmalarından birisidir. İngilizler tarafından ilk defa tankın kullanıldığı savaştır. Alman Generali Von Hindenburg, 1915 yılında Tannenberg’te Rus ordusunu imha etmişse de Brusilov Taarruzu ile Galiçya Cephesi’nde yaşanan hezimet Almanya’nın Batı Cephesi’nin zayıflamasına, Almanya Batı Cephesi’nden Doğu Cephesi’ne sevk etmesine bu yüzden Fransa’nın Verdün şehrini ele geçirememesine neden olmuştur. Adolf Hitler de bu savaşta onbaşı olarak yer almış ve bacağından yaralanmıştır.
27 Ağustos Romanya, Müttefiklerin safında savaşa girdi
27 Ağustos İtalya, Almanya’ya savaş ilan etti
29 Ağustos Generaller Paul von Hindenburg ve Erich Ludendorff Alman ordusunun başına geçti
Eylül-Kasım İngiliz kuvvetleri, Bağdat’ı ele geçirmek umuduyla Dicle-Fırat vadisine yürüyor. 8.000 askerden oluşan İngiliz-Hint garnizonu Bağdat’ın 160 kilometre güneyinde Kut kasabasında Osmanlı ordusu tarafından kuşatılıyor. Şeyh Saad, Vadi ve Sâbis Muharebelerinde yenilen İngilizler 29 Nisan 1916’da General Townshend komutasında teslim olmuşlardır. İngiliz kuvvetleri 23.000 ölü ve yaralı, Osmanlı kuvvetleri 10.000 ölü ve yaralı vermiş, 13.000 İngiliz ve Hint askeri esir alınmıştır.
7 Kasım Amerika Birleşik Devletleri’ni savaşın dışında tutma sözü veren Woodrow Wilson, Başkanı olarak yeniden seçildi.
7 Aralık David Lloyd George, İngiltere Başbakanı oldu
1917
1 Şubat Almanlar sınırsız denizaltı savaşını yeniledi
3 Şubat ABD, Almanya ile diplomatik ilişkilerini kesti
23 Şubat Almanlar, şimdiki cephenin arkasında savunma pozisyonu olan Hindenburg Hattı’na çekilmeye başladılar.
12 Mart Rusya’da ilk devrim gerçekleşiyor. Çar II. Nicholas 15 Mart’ta tahttan çekildi.
6 Nisan ABD Almanya’ya savaş ilan etti
16 Nisan İkinci Aisne Savaşı (Neville saldırısı olarak da bilinir), Fransa’daki Alman ordularına kesin bir yenilgi yaşatmak için bir Fransız-İngiliz girişimi olan Nivelle Saldırısının ana parçasıydı. İtilaf stratejisi, İngiliz Seferi Gücü’nün saldırısından sonra iki Fransız ordu grubunun Aisne’ye yaptığı ana saldırıdan başlayarak kuzeyden güneye saldırmaktı. Aisne Muharebesi ile Fransızlar stratejilerini değiştirmişlerse de saldırı iki hafta içinde başarısız olmuştur.
16 Nisan 220.000 Alman işçi savaşı protesto etmek için barışçıl grev düzenledi
25 Haziran İlk Amerikan birlikleri Fransa’ya geldi
1 Temmuz- 10 Kasım Passchendaele Muharebesi, aynı zamanda Üçüncü Ypres Muharebesi olarak da bilinir, I. Dünya Savaşı’nın büyük muharebelerinden biridir. Belçika’da Batı Flanders’te Ypres şehrinin yakınında Passchendaele köyünün kontrolü için savaşıldı. Taarruzun objektifi, kuzeyden Alman 4. Ordusu’nun savunan sistemini arkadan vurmaktı. İngilizler manevranın, Belçika limanlarının kullanımını Almanya’yı mahrum ederek Alman denizaltı saldırısının çökertileceklerine inanıyorlardı. Çok kötü koşullarda geçen çarpışmalarda her iki taraf ağır kayıplar verdi. Hardal gazı ilk defa Passchendaele Muharebesi’nde kullanılmıştır.
24 Ekim İtalyanlar, birleşik Alman ve Avusturya güçleri tarafından Caporetto’da mağlup edildi. Avusturyalılar, İtalya’nın 23 Mayıs 1915’te savaşa girmesinden önce, derin Isonzo Irmağının iki yakasında yükselen yalçın tahkim ederek İtalyanlar karşısında büyük üstünlük sağlamışlardı. General Luigi Cardona komutasındaki İtalyan ordusunun Avusturyalılara ilk saldırısı 23 Haziran’da başladı. İtalyanlar 14 gün boyunca ırmağı aşıp karşı tepelerde tutunmak için çaba gösterdiyse de her defasında geri püskürtüldüler. Isonzo üzerine yüklenen Avusturyalılar, Piave Irmağına doğru çekilmekte olan İtalyan birliklerinin çoğunun muharebeye devam etmesine karşın Caporetto’yu ele geçirdiler. İtalyanlar tarihlerinin en ağır yenilgilerinden birine uğradıktan sonra 7 Kasım’da Piave Irmağında yeni bir cephe kurdular.
4 Kasım İngiliz kuvvetleri İtalya’ya varıyor
7 Kasım Bolşevik güçler Rusya’da iktidarı ele geçirdi
20 Kasım İngilizler, Cambrai Muharebesi’nde tankları etkili bir şekilde kullanmışlarsa da iki tarafında yenişemeden ağır kayıplar verdiği bir çatışma olmuştur.
2 Aralık Doğu Cephesinde savaş sona erdi
7 Aralık ABD, Avusturya-Macaristan’a savaş ilan etti
15 Aralık Almanlar ve Ruslar ateşkes imzaladılar; barış görüşmeleri bir hafta sonra Brest-Litovsk’ta başlıyor
1918
8 Ocak ABD Başkanı Woodrow Wilson Kongre’den önce ülkesinin I. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulmasını istediği dünya düzenine ve kendine göre adil olan sınır düzenlemelerine ilişkin görüşlerini ifade ettiği On Dört Madde (Fourteen Points) olarak da bilinen Wilson İlkeleri’ni açıkladı. Bu önerilere savaş içinde hiçbir devletten olumlu yanıt gelmemişse de Almanya’nın yenilgisinin kesinleşmesi üzerine, Alman şansölyesi Maximilian 4 Ekim 1918’de, İsviçre aracılığıyla Wilson’a bir nota göndererek ateşkesin hemen sağlanmasını ve On Dört Madde temelinde barış görüşmelerinin başlatılmasını istemiştir. Wilson’ın önerileri savaş sonrasında toplanan barış konferansını etkilemiş ve Avrupa’nın sömürgeci devletlerini güç durumda bırakan sorunlar çıkarmıştır. Wilson’un ABD Kongresi’nin 8 Ocak 1918’deki ortak oturumunda açıkladığı 14 madde şöyledir:
- Tam bir açıklık içinde varılmış barış anlaşmalarından sonra hiçbir özel uluslararası anlaşmaya gidilmemeli ve diplomatik etkinlik her zaman içtenlikle ve kamuoyunun gözü önünde yürütülmelidir.
- Denizlerin uluslararası sözleşmeler gereğince bütünüyle ya da kısmen kapatılabilmesi dışında, savaşta ve barışta karasuları dışındaki bütün denizlerde mutlak seyrüsefer serbestliği sağlanmalıdır.
- Barışı onaylayan ve korumak için anlaşan ülkeler arasındaki bütün ekonomik engeller olabildiğince kaldırılmalı ve ticaretin eşitlik temelinde yürütülmesi sağlanmalıdır.
- Her ülkede silah gücünün iç güvenliği sağlamaya yetecek en düşük düzeye indirilmesi için yeterli güvenceler karşılıklı olarak verilmelidir.
- Sömürgelerin bütün talepleri serbest, açık görüşlü ve tümüyle tarafsız bir yaklaşımla ele alınmalı, bu tür egemenlik sorunlarının çözümünde ilgili halkların çıkarlarıyla egemenliği tartışılan devletin adil taleplerinin eşit ağırlık taşıması ilkesine kesinlikle uyulmalıdır.
- Rus İmparatorluğu’na ait bütün topraklardan yabancı askerler çekilmeli, Rusya’yı ilgilendiren bütün sorunlar, kendi siyasal gelişimini ve ulusal politikalarını bağımsızca belirlemesine olanak verecek biçimde dünyanın öbür uluslarının en uygun ve özgür işbirliğiyle çözülmeli, Rusya’nın kendi belirleyeceği kurumsal yapıyla özgür uluslar topluluğuna içtenlikle kabul edilmesi, hatta gereksinim duyabileceği ya da isteyebileceği her türlü yardımın yapılması sağlanmalıdır. Gelecek birkaç ay içinde öbür ulusların Rusya’ya karşı tutumları iyi niyetlerinin, Rusya’nın gereksinimlerinin kendi çıkarlarından farklılığını kavrayıp kavramadıklarının ve bencillikten uzak, akıllı bir yaklaşımla onun sorunlarına yakınlık duyup duymadıklarının kesin göstergesi olacaktır.
- Yabancı askerler Belçika’dan çekilmeli ve bu ülke hiçbir kısıtlama olmaksızın bütün öbür özgür ulusların sahip olduğu egemenlik haklarına yeniden kavuşmalıdır. Bunun gerçekleşmesi, ulusların birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla koydukları kurallara duydukları güvenin yeniden sağlanmasında en önemli rolü oynayacaktır. Bu düzeltme yapılmadan uluslararası hukukun yapısı ve geçerliliği örselenmiş kalacaktır.
- Bütün Fransız toprakları özgürlüğüne kavuşmalı ve işgal edilen kesimler geri verilmelidir. 1871’de Alsace-Lorraine konusunda Fransa’ya Prusya tarafından yapılan ve yaklaşık elli yıldır dünyada istikrarlı bir barışın kurulmasını önleyen haksızlık, herkesin çıkarlarına olan barışın yeniden sağlanabilmesi için düzeltilmelidir.
- İtalya’nın sınırları, açıkça belirlenmiş ulusal sınırlar temelinde yeniden çizilmelidir.
- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu halklarının uluslararasındaki yeri korunmalı ve güvence altına alınmalı, bu halklara özerk gelişme olanağı tanınmalıdır.
- Yabancı askerler Romanya, Sırbistan ve Karadağ’dan çekilmeli, işgal edilen topraklar geri verilmelidir. Sırbistan’a denize serbest ve güvenli çıkış sağlanmalıdır. Çeşitli Balkan devletleri arasındaki ilişkiler tarihsel bağlılık ve ulusal sınırlar temelinde dostça görüşmeler yoluyla yürütülmelidir. Balkan devletlerinin siyasal ve ekonomik bağımsızlığıyla toprak bütünlüğüne ilişkin uluslararası güvenceler anlaşmada yer almalıdır.
- Bugünkü Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Türk kesimlerine güvenli bir egemenlik tanınmalı, Türk yönetimindeki öbür uluslara da her türlü kuşkudan uzak yaşam güvenliğiyle özerk gelişmeleri için tam bir özgürlük sağlanmalıdır. Ayrıca Çanakkale Boğazı uluslararası güvencelerle gemilerin özgürce geçişine ve uluslararası ticarete sürekli açık tutulmalıdır.
- Polonyalıların yaşadığı tartışmasız olan toprakları içine alacak bağımsız bir Polonya devleti kurulmalı, bu devletin denize serbest ve güvenli çıkışı sağlanmalı, siyasal ve ekonomik bağımsızlığıyla toprak bütünlüğü de uluslararası sözleşmeyle güvence altına alınmalıdır.
- Büyük küçük bütün devletlerin siyasal bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü konusunda karşılıklı güvence vermek üzere özel sözleşmelerle bütün ulusları içine alan bir birlik oluşturulmalıdır.
28 Nisan Gavrilo Princip Avusturya’daki Theresienstadt hapishanesinde öldü
3 Mart Almanya ile Rusya arasında Brest-Litovsk Antlaşması imzalandı. Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmışsa da İttifak Devletleri’nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Rusya’nın Brest-Litovsk Kenti’nde imzalanan antlaşma ile Alman İmparatorluğu’na Baltık ülkeleri (Estonya, Litvanya and Letonya), Polonya, Belarus, Ukrayna ve Finlandiya, Osmanlı Devleti’ne ise Kars, Ardahan, Batum (sonradan Sovyetlere verildi) ve Artvin verilmiştir.
21 Mart Almanlar, Somme yakınlarındaki Müttefik cephesini geçerek “Bahar Saldırıları”na başladı. Bahar Taarruzu veya Kaiserschlacht ya da Ludendorff Taarruzu, Batı Cephesi boyunca gerçekleşen bir dizi Alman saldırısıydı. Rusların Brest-Litovsk Antlaşması ile savaştan çekilmesiyle 50’ye yakın Alman tümeni serbest bırakıldığından, Alman Ordusu geçici bir avantaj elde ettmişti. ABD kaynaklarını tam olarak kullanama fırsatı bulamadan Müttefikleri yenmek amacı taşıyordu. Alman Ordusu, her iki tarafın da Batı Cephesinde 1914’ten beri elde ettiği en büyük ilerlemeyi gerçekleştirdi. Almanlar, 1916-17’de kaybettikleri pek çok zemini yeniden ele aldılar. Bununla birlikte stratejik değeri düşük ve savunması zor olan topraklar karşılığında iki tarafda ağır kayıplar vermişti. Alman zaferi, Müttefiklere Almanya’yı yenilgiden kurtarabilecek bir darbe indirememiştir. Temmuz 1918’de, Amerikan birliklerinin gelişiyle Müttefikler sayısal avantajlarını yeniden kazanmışlardır.
23 Mart-9 Nisan Almanlar Paris şehrini bombaladı
7 Mayıs Bükreş Antlaşması Romanya ile İttifak Devletleri arasındaki çatışmayı sona erdirdi
15-18 Temmuz İkinci Marne Muharebesi, Batı Cephesi’ndeki son büyük Alman saldırısı olup, birkaç yüz tank tarafından desteklenen bir Müttefik bir karşı saldırısı Almanları sağ kanatlarında boğarak ağır kayıplar verdiğinden başarısız olmuştur. Alman yenilgisi, yaklaşık 100 gün sonra Almanya ile Ateşkes ile sonuçlanan amansız Müttefik ilerlemesinin başlangıcı oldu.
18 Temmuz-15 Ağustos Müttefiklerin Aisne-Marne saldırısı, 1918 savaşında önemli bir dönüm noktası oldu. Mart 1918’de Somme’de başlayan Alman zaferleri serisini sona erdirdi ve 8 Ağustos’ta Amiens’te başlayacak büyük Müttefik saldırısının önünü açtı.
8 Ağustos Alman ordusu için “en kara gün” olarak biliniyor, Alman ordusu birçok önemli çatışma da mağlup oldu ve baştan sona geri çekilme sürecine girdi.
12-16 Eylül Saint-Mihiel’de Amerikan saldırısı, Amerikan Seferi Kuvvetleri ve ABD’nin General John J. Pershing’in komutasındaki Alman pozisyonlarına karşı 110.000 Fransız askerinin katıldığı büyük bir savaşın adıdır. ABD Ordusu Hava Servisi bu eylemde önemli bir rol oynadı. Bu savaşta, Amerikalılar “D-Day” ve “H-Hour” terimlerinin ilk kez kullandılar. Birinci Dünya Savaşı’nda esas olarak Birleşik Devletler Ordusu tarafından başlatılan ilk büyük taarruz olup, geri çekilme sürecindeki düzensiz Alman kuvvetlerine karşı gerçekleştirilmişti. Fransız ve İngiliz kuvvetlerinin gözünde ABD Ordusu’nun itibarını arttırmışsa da Amerikalılar Alman hatlarını aşıp müstahkem Metz şehrini ele geçirememiştir.
14 Eylül Müttefikler, Yunanistan’daki Selanik Cephesi’nde Almanlara ve Avusturya-Macaristan’a saldırmaya başladı
25-27 Eylül Müttefikler, savaşın son büyük saldırısı olan ve 1,2 milyon Amerikan askerinin katıldığı katıldığı Meuse-Argonne Taarruzunu başlattı. Meuse Nehri-Argonne Ormanı Savaşı, Yüz Gün Saldırısı olarak bilinen bir dizi Müttefik saldırısından birisi olup, Batı Cephesi boyunca tam 47 gün sürmüştür.
29 Eylül Bulgaristan, teslim olan ilk Merkezi Güçler oldu
20 Ekim Almanya denizaltı savaşını terk etti
29 Ekim Alman denizciler komutanlarına karşı ayaklandı
20 Ekim Osmanlı İmparatorluğu, Müttefiklerle barış görüşmesi gerçekleştiriyor. Talat Paşa, 8 Ekim 1918’de istifa etmiş böylece İttihat ve Terakki Fırkası’nın on yıllık iktidar dönemi sona ermiştir. Padişah, hükümet kurma yetkisini Tevfik Paşa’ya vermiş o da ikinci hükümeti 13 Ocak 1919 tarihinde kurulmuştur. Osmanlı Hükümeti, Vali Rahmi Bey’i, İngilizlerle barış yapma konusunda görevlendirmişse de İngiliz temsilcileri, barış teklifini sunan Vali Rahmi Bey’e Osmanlı’nın bu konuda çok geç kaldığını söyledikten sonra kabine değişikliği istemiş ve Osmanlı ile mütareke için Akdeniz İngiliz Donaması Kumandanı Amiral Sir Somerset, Arthur Gaugh Calthorp’e yetki vermiştir. Mütareke için arabulucu olarak Kut-ul Amara’da esir düşen General Townshend seçilmiş, 20 Ekim’de Townshend ve Tevfik Bey ile Midilli’ye giderek Akdeniz filo komutanı Amiral Calthorpe ile görüşmüştür.
30 Ekim Osmanlı İmparatorluğu adına Bahriye Nazırı Rauf Bey tarafından, Limni adasının Mondros Limanı’nda demirli Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı Mondros Mütarekesi imzalanmış olup, taraflar arasında ateşkes 31 Ekim 1918 günü öğle vakti başlayacaktır. Mondros Ateşkes Antlaşması 25 maddeden oluşmuştur.
1- Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.
2- Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir.
3- Karadeniz’deki torpiller hakkında bilgi verilecektir.
4- İtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul’da teslim olunacaktır.
5- Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
6- Osmanlı harp gemileri teslim olup, gösterilecek Osmanlı limanlarında gözaltında bulundurulacaktır.
7- İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır.
8- Osmanlı demiryollarından İtilaf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde bulundurulacaktır.
9- İtilaf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki vasıtalardan istifade sağlayacaktır.
10- Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal olunacaktır.
11- İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, işgal ettikleri yerlerden geri çekilecekler.
12- Hükûmet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların denetimi, İtilaf Devletlerine geçecektir.
13- Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.
14- İtilaf Devletleri kömür, mazot ve yağ maddelerini Türkiye’den temin edeceklerdir. (Bu maddelerden hiçbiri ihraç olunmayacaktır.)
15- Bütün demiryolları, İtilaf Devletlerin zabıtası tarafından kontrol altına alınacaktır.
16- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetler en yakın İtilaf Devletlerinin kumandanlarına teslim olunacaktır.
17- Trablus ve Bingazi’deki Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaktır.
18- Trablus ve Bingazi’de Osmanlı işgali altında bulunan limanlar İtalyanlara teslim olunacaktır.
19- Asker ve sivil Alman ve Avusturya uyruğu, bir ay zarfında Osmanlı topraklarını terk edeceklerdir.
20- Gerek askeri teçhizatın teslimine gerek Osmanlı Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasıtalarının İtilaf Devletlerine teslimine dair verilecek herhangi bir emir, derhal yerine getirilecektir.
21- İtilaf Devletleri adına bir üye, iaşe nezaretinde çalışacak bu devletlerin ihtiyaçlarını temin edecek ve isteyeceği her bilgi kendisine verilecektir.
22- Osmanlı harp esirleri, İtilaf Devletlerinin nezdinde kalacaktır.
23- Osmanlı Hükûmeti, merkezi devletlerle bütün ilişkilerini kesecektir.
24- Altı vilayet adı verilen yerlerde bir kargaşalık olursa, vilayetlerin herhangi bir kısmının işgali hakkını İtilaf Devletleri haiz bulunacaktır.
25- Müttefiklerle Osmanlı Devleti arasındaki savaş, 1918 yılı Ekim ayının 31 günü mahalli saat ile öğle zamanı sona erecektir.
3 Kasım Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Villa Giusti Antlaşması Müttefiklerle barış yaptı. İtalya Cephesi’nde İtalya ile Avusturya-Macaristan arasındaki savaşı sona erdiren ateşkestir. Ateşkes 4 Kasım’da saat 15.00’te başlayacaktı ancak Avusturya-Macaristan Yüksek Komutanlığı verdiği emirle çatışmaları 3 Kasım’da durdurdu. Ateşkes ile Avusturya-Macaristan Ordusu yalnızca Ağustos 1914’ten beri işgal ettiği toprakları değil, aynı zamanda Güney Tirol, Tarvisio, Soča Vadisi, Gorizia, Trieste, İstirya, Batı Karniola ve Dalmaçya’yı boşaltacaktı. Tüm Alman kuvvetleri 15 gün içinde Avusturya-Macaristan’dan sınır dışı edilecek veya tutuklanacak ve İtilaf Devletlerine Avusturya-Macaristan’ın iç iletişimlerini özgürce kullanmaları hakkı veriliyordu. Avusturya-Macaristan, İtilaf Devletleri ordularının kendi toprakları üzerinden Güney’den Almanya’ya geçişine de izin verecekti. Kasım 1918’de İtalyan Ordusu 20.000-22.000 askerle Innsbruck’u ve Kuzey Tirol’u işgal etmeye başladı. Savaştan sonra İtalya, Trieste ve Avusturya Littoral’in yanı sıra gizli Londra Paktı’na göre Güney Tirol’u (bugünkü Trentino-Alto Adige/Südtirol) ilhak etti.
9 Kasım Kaiser II. Wilhelm tahttan çekildi. Seçilmiş Alman yetkililer Alman Cumhuriyeti’nin varlığını ilan ettiler
11 Kasım Compiègne Ormanı’nda imzalanan ateşkes ile Almanya yenilgiyi kabul etti. Aynı gün Avusturya-Macaristan imparatoru I. Karl tahtını bıraktı. Compiègne’deki tren vagonu, hem 11 Kasım 1918 Mütarekesi hem de 22 Haziran 1940 Mütarekesi’nin imzalandığı vagondu. Compiègne Ormanı’ndaki 1918 imzasından önce, vagon Ferdinand Foch’un kişisel arabası olarak görev yaptı ve daha sonra Fransız müzelerinde sergilendi.
21 Kasım Alman donanması İngilizlere teslim oldu.
1919
4 Ocak Barış Konferansı Paris’te başladı. Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı’nı sona erdiren antlaşmaların hazırlandığı uluslararası bir konferans olup, Müttefik, kısmen müttefik ve ortak devlet gibi farklı gruplara ayrılmış 32 devletin temsilcileri katılmıştır. Bu devletler, İttifak Devletleri ile savaşmış veya onlara savaş ilan etmiş devletlerdi. Konferansta savaş sırasında imzalanmış olan gizli antlaşmaların uygulanması karara bağlanmış, İngiltere ve Fransa Wilson İlkeleri’ne tamamen ters düşmemek için “savaş tazminatı” yerine “savaş onarımı”, “sömürgeciliğin” yerine ise “manda-himaye sistemini “gündeme getirerek uygulanmasını sağlamışlardır. Konferansa katılan devletlerin tamamının üye olacağı Milletler Cemiyeti kurulmuş, cemiyetin amacının; dünya devletlerinin haklarını eşit olarak korumayı amaçlayacağı savunulmuştur.
28 Haziran Versay (Versailles) Antlaşması imzalandı. Versay Barış Antlaşması, Paris Barış Konferansı’nda müzakere edilmiş, 7 Mayıs 1919’da son metin Almanlara deklare edilmiş, 23 Haziran’da Alman Parlamentosu’nca kabul edilmiş ve 28 Haziran’da Paris’in Versay banliyösünde imzalanmıştır. İçerdiği ağır koşullardan ötürü Versay Antlaşması Almanya’da büyük tepkiye yol açmış ve “ihanet” olarak kabul edilmiştir. Birçok tarihçi Almanya’da 1920’lerde yaşanan ekonomik ve siyasi istikrarsızlığa, Nazi Partisi’nin iktidara gelişine ve II. Dünya Savaşı’na nihai olarak Versay Antlaşması’nın neden olduğu düşüncesindedir.
10 Ocak 1920’de yürürlüğe giren Versay Antlaşması, Bismarck (Bismark)’ın kurduğu Almanya’yı yıkıyor ve yeni bir Avrupa düzeni kuruyordu. Almanya, Alsas-Loren’i Fransa’ya, Eupen (Öpen), Malmedy (Malmedi) ve Monschau (Monşo)’nun bir bölümünü Belçika’ya, Memel’i (bugün Klaipeda) yeni kurulan Litvanya’ya, Yukarı Silezya’nın güney ucunu ve Batı Prusya’nın büyük bölümünü Polonya’ya, Yukarı Silezya’nın bir parçasını Çekoslovakya’ya bırakıyordu. Danzig (bugün Gdansk) serbest şehir oluyor ve Milletler Cemiyeti’nin himayesine terkediliyordu. Saar (Sar) bölgesi Fransa’ya bırakılacak, bölgenin esas kaderi ise on beş yıl sonra yapılacak halk oylaması ile belirlenecekti. Almanya, Ren kıyılarındaki ve Helgoland’da mevcut tahkimatları yıkacaktı. Ayrıca 1920’de Schleswig Holstein bölgesinin Schleswig kısmında plebisit yapılacaktı. Bu plebisit sonucu Orta Schleswig Almanya’da kalırken; Apenrade (Aabenraa), Sonderburg (Sonderborg), Hadersleben (Haderslev) ilçelerinin tamamıyla Tondern (Tønder) ve Flensburg ilçelerinin kuzey kısımlarından oluşan Kuzey Schleswig (Güney Jutland) Danimarka’ya geçiyordu. 15 Haziran 1920’de Almanya, Danimarka’ya Kuzey Schleswig’i resmen devretti.
Almanya’nın, Çin’deki hakları ve Büyük Okyanus’taki adaları Japonya’ya devredildi. Almanya, Avusturya ile birleşmemeyi taahhüt etmekte; ayrıca Avusturya, Çekoslovakya ve Polonya’nın bağımsızlığını tanımaktaydı. Almanya, mecburi askerliği kaldırıyor, en çok 100 bin kişilik bir ordu bulundurmak yetkisine sahip oluyordu. Ayrıca, Almanya denizaltı ve uçak da üretemeyecekti. Bütün gemilerini de İtilaf Devletleri’ne teslim edecekti. Almanya, ödeme kabiliyetinin çok üstünde bir savaş tazminatıyla da yükümlü tutuluyordu. Almanya, ekonomik ve siyasi bakımdan ağır yükümlülükler altında idi. Birçok Alman da yeni kurulan devletlerin sınırları içinde kalmıştı. Bu durumun doğal bir sonucu olarak azınlık meselesi, Barış Antlaşmasının uygulanması ile ortaya çıkmıştır.
19 Kasım ABD Senatosu Versay Antlaşması’nı onaylamayı reddetti
1921
2 Temmuz ABD Başkanı Warren Harding, Almanya ile savaşı resmen sona erdiren bir kongre ortak kararı imzaladı.